De kunst van het luisteren
”We zouden vaker en beter moeten luisteren, en meer oog en oor moeten hebben voor verdriet.”
Dirk de Wachter
Als coach bij Siggie krijg ik vaak van studenten te horen hoe fijn het is als iemand oprecht luistert. En net als Dirk de Wachter ben ik van mening dat we veel voor elkaar kunnen betekenen, door oprecht te luisteren en ruimte te geven aan verdriet. Moeilijkheden geven tenslotte ook verbondenheid.
Maar wat zeg je tegen iemand die verdriet heeft? Psycholoog Manu Kreise zegt hierover het volgende: ‘Het gaat niet om wat jij te zeggen hebt. Mensen met verdriet hebben maar één behoefte: dat iemand naar ze luistert, luistert én luistert. Als je waarachtig naar hun verhaal luistert, kom je bij mensen binnen.’ Dus hoe werkt dat precies, écht luisteren? En hoe kan jij zelf een betere luisteraar worden?
Stel vragen
Vaak hebben we de neiging om het verhaal van de ander te koppelen aan onze eigen ervaring. Je kent het vast, de vriend/vriendin die zegt: ‘Oh, ik snap precies hoe je je voelt. Zelf heb ik ook {…}.’ Socioloog Charles Derber noemt deze neiging om een gesprek richting onszelf te bewegen Conversational Narcisism. Je hersenen proberen de informatie die anderen ons vertellen in zich op te nemen, door met een relevante gebeurtenis in ons geheugen daar context aan te geven. Handig, want zo kunnen we begrijpen wat de ander bedoelt. Maar er is een keerzijde: we gebruiken onze eigen gevoelens om te bepalen hoe iemand anders zich voelt. Dus hoe erg ik het vind dat je liefdesverdriet hebt, hangt af van hoe erg ik het vond toen ik liefdesverdriet had.
Zo moet het dus niet, maar wat werkt dan wel? Volgens Headlee (zie deze Tedtalk) helpt het om jezelf te gedragen als een professioneel interviewer. Vraag door en houd je focus bij de ander; verplaats het gesprek niet naar jezelf. Vraag bijvoorbeeld: ‘Jeetje wat naar, wat is er gebeurd?’ en vraag door op wat de ander vertelt.
Kan je dan nooit als reactie op de ander een eigen ervaring delen? Natuurlijk wel. Het kan het soms behulpzaam zijn om iets te delen over jouw eigen ervaring, wellicht heeft de ander er wel iets aan. Zorg er dan voor dat je eerst even checkt of het delen van jouw ervaring welkom is.
Neem de tijd
Goed luisteren wordt vaak beperkt door gehaastheid, dus zorg ervoor dat je de tijd neemt om naar de ander te luisteren. Als het de hele avond over één situatie gaat en wat het met je gesprekspartner doet, laat dat dan zo zijn. Wil je zelf nog iets delen? Dat komt een volgende keer wel.
Oordeel niet
Om goed te luisteren, mag je je eigen referentiekader en alle daarbij behorende (voor)oordelen zoveel mogelijk achterwege laten. Dus toon interesse en laat je eigen mening buiten beschouwing. Probeer je in te leven en aan te sluiten bij het referentiekader van de ander. Een vraag die hierbij kan helpen: wat betekent de situatie voor waar hij/zij staat in zijn/haar leven?
Zoek niet naar een oplossing
Naar een oplossing toewerken staat goed luisteren in de weg. Vaak willen we uit ongemak met moeilijke thema’s het liefst zo snel mogelijk een concrete oplossing vinden. Hoppakee: probleem opgelost! Maar zo werkt het leven niet. Daar komt bij dat de ander vaak helemaal niet op zoek is naar een oplossing, maar simpelweg gehoord wil worden. Een andere reden om je zoektocht naar een oplossing te staken: bij grootsere thema’s, zoals verlies, is er vaak geen oplossing. Het is dan extra belangrijk om verdriet de ruimte te geven en de ander het gevoel te geven dat het oké is om je niet oké te voelen.
Overstroomt jouw kopje, heb je behoefte aan iemand die naar je luistert of loop je ergens anders tegenaan? Siggie helpt je ook graag verder tijdens de zomermaanden!